Ik en mijn felbegeerde permanente verblijfsvergunning.
Het is al weer een tijd geleden dat ik wat heb gedaan met deze blog. Mijn excuses. Het was druk de afgelopen maanden, met kleine en zonder meer ook grote klussen zoals de verkiezingen van 7 mei 2014. Samen met collega Mark Wessels (Reuters) stond ik die dag om half zes te kleumen in het hartje van Dunoon, een middelgrote township op 25km ten westen van het Kaapse stadscentrum. Tot onze verrassing stonden er toen al hordes mensen voor de deur van de verschillende stemlokalen.
Het werd uiteindelijk een lange, intense en mooie dag vol interessante verhalen en geweldige foto’s. Opdrachtgevers waaronder De Persdienst waren blij, ik was blij; en ze leefden nog lang en gelukkig.
Deze week heb ik mijzelf vooral beziggehouden met Zuid-Afrika’s nieuwe immigratie-regels. Leuker kunnen ze het in Pretoria niet maken, en makkelijker ook niet. Dat blijkt ook nu wel weer.
Met name buitenlanders met een tijdelijke verblijfs- of werkvergunning zijn het haasje, met in het bijzonder degenen die al maanden – soms jaren – wachten op een visumverlenging. Door allerlei chronische problemen binnen het ministerie van Binnenlandse Zaken (Home Affairs) zoals nalatigheid, onderbezetting, inefficiëntie en corruptie, komt het vaak voor dat iemand’s vergunning verloopt voordat de aangevraagde verlenging binnen is. Vóór 26 mei, toen de nieuwe regels werden ingevoerd, kon je in zo’n geval zonder propblemen het land uit (en weer in) met een geldig bewijs dat je een nieuwe vergunning/verlenging hebt aangevraagd. Dat is over.
Verschillende mensen die ik ken, en tientallen onbekenden, zijn de afgelopen weken tot persona non grata verklaard, onder wie kennissen die hier al jaren wonen. Deze week sprak ik met een Nederlandse die voor vijf jaar is verbannen (binnenkort staat mijn verhaal in de kranten van Wegener). Haar toeristenvisum was verlopen en ondanks dat ze kon aantonen dat ze haar studievergunning al maanden geleden had aangevraagd, moest ze eruit. Dat is mooi balen als je in Nederland alles hebt opgezegd. “De douanier met wie ik sprak vertelde me dat hij tot nu toe per dag dertig to veertig mensen heeft uitgezet,” vertelde ze me.
Hoewel je theoretisch gezien in beroep kan gaan tegen de status ‘ongewenst’, valt dat in de praktijk vies tegen. “Het systeem werkt simpelweg niet,” aldus immigratieadvocaat Gary Eisenberg in een interview met News24.
Een zaak die deze week voor veel ophef zorgde, is die van de Deense Louise en haar Zuid-Afrikaanse echtgenoot Brent. Samen hebben ze een zoontje van twee. Het gezin was in Namibië toen de regels werden ingevoerd. Toen het drietal Zuid-Afrika weer in wilde, werd Louise met zoontje zonder pardon op het vliegtuig gezet naar Denemarken (en voor vijf jaar tot persona non grata-status verklaard). Reden: Haar partnerschaps-visum was verlopen en de verlenging nog niet behandeld. Mijn immigratie-advocaat heeft deze bewuste zaak onder zijn hoede. Mijn advocaat? Ja, mijn advocaat. Verleden jaar had ik mijn eigen visum-stress. Gelukkig liep het allemaal met een sisser af en zit ik hier nog steeds: Sinds 6 november 2013 heb ik een permanente verblijfsvergunning.
Ook voor potentiële bezoekers (vertier en zakelijk) heeft de aanscherping consequenties. Een kort overzicht:
* Met de kids onder de 18 op vakantie naar Zuid-Afrika? Vanaf 1 september 2014 moet je het originele geboortebewijs kunnen laten zien (naast ticket en paspoort). Zonder ouder #2 op pad? Dan ook een schriftelijke toestemming van hem/haar. Ben je alleenstaand? Naast het bovenstaande ook een officieel bewijs dat je de volledige voogdij hebt, dan wel een officiële overlijdensakte van ouder #2. Voor mee info, klik hier.
* Visum verlengen of wijzigen: Voor 26 mei moest je je aanvraag voor een visumverlenging of -wijziging 30 dagen voor het aflopen van je huidige papiertje indienen. Nu is dat 60 dagen.
* Wil je blijven? Bevalt Zuid-Afrika je zo goed dat je er wilt blijven na je vakantie? Heb je eindelijk een goede zakenpartner gevonden, of de perfecte plek voor je bedrijf? Vanaf nu kan je je toeristenvisum niet meer omzetten naar een tijdelijke verblijfs- of werkvergunning, zoals bijvoorbeeld een business of study permit. Dat moet je thuis doen, bij de Zuid-Afrikaanse ambassade. Kijk alleen uit dat je op tijd het land verlaat. Voor je het weet ben je de laatste persona non grata en kan je je zakelijke plannen gedag zeggen. Voor mee info, klik hier.
* Zaken doen in Zuid-Afrika? Dat kan nog steeds, maar de regels zijn een stuk strikter. Vergunningen worden voor maar 3 jaar verstrekt. KaapstadMagazine bericht het volgende: “Het Ministerie van Handel bepaalt het (minimale) bedrag dat een nieuw bedrijf moet investeren in de Zuid-Afrikaanse economie. Dit gebeurt in overleg met het Ministerie van Werkgelegenheid … Vanaf nu kan elke geregistreerde accountant de liquiditeit en financiën controleren om te bepalen of een bedrijf in aanmerking komt voor een business visa – voorheen kon dit alleen door een chartered accountant gedaan worden. Daarnaast moet 60 procent van de mensen die bij je bedrijf in dienst zijn moeten officieel Zuid-Afrikaans staatsburger of mensen met een Zuid-Afrikaanse permanente verblijfsvergunning zijn (voorheen waren dit vijf Zuid-Afrikaanse staatsburgers). Voor meer info, klik hier.
Immigratie-experts, economen en analisten hebben geen spaan heel gelaten van de wetswijzigingen. Er dreigen dan ook allerlei rechtszaken.
Hoe is het zie? Ik ben van mening dat Zuid-Afrika met haar nieuwste verassing zich niet populair maakt als zijnde een leuk land om je geld te in te steken. Vorig jaar werd er al een dikke streep getrokken door bilaterale handelsovereenkomsten met verschillende Europese landen. Daarnaast weigert de Zuid-Afrikaanse overheid wat te doen aan de platina-staking die het land – en de economie – sinds 23 januari in zijn greep houdt. De situatie is zo precair dat Lonmin, één van de grootste werkgevers en economische spelers hier, wel eens zijn deuren zou kunnen sluiten.
Dat alles (en nog veel meer) komt bovenop het feit dat de Zuid-Afrikaanse economie in het eerste kwartaal van dit jaar met 0,6% is gekrompen, en dat er voor dit kwartaal eenzelfde ‘prestatie’ wordt verwacht. Dat betekent in het kort een dreigende recessie (de tweede in vijf jaar), en dus nog meer baanverlies, nog meer sociale instabiliteit, een nog zwakkere munt, en nog meer onzekerheid onder investeerders (die zich door de nieuwe immigratiewetten sowieso minder welkom voelen).
Ik hoop uiteraard van harte dat ik het hartstikke mis heb.
Correspondent in Zuid-Afrika 